Een Paar Kop en Schotels

Dit paar zilveren kop en schotels is gemaakt te Amsterdam in 1780 door Barend van Mekelenburg. Zowel de ronde schotel als de kop staan op een standring en zijn gedecoreerd met een parelrand, een gegraveerde sierband met twee geslingerde lijnen en gegraveerde guirlandes van laurierbladen en strikken. Op de kop vormen de guirlandes van laurierbladeren aan de voor een achterzijde een gestrikt medaillon.

Zeldzaam

Zilveren kop en schotels als deze zijn uiterst zeldzaam. Er zijn tot op heden slechts vijf zilveren exemplaren bekend. Eén in de collectie van het Amsterdam Museum, twee in particuliere collecties en dit paar. Alle vijf zijn ze gekeurd met de jaarletter V voor 1780, wat doet vermoeden dat het een set of onderdeel van een servies geweest zou kunnen zijn. Ze kunnen worden beschouwd als een zilveren uitvoering van porseleinen kop en schotels.

Koffie

Pas door de handelsreizen op de Oost aan het einde van de 16e eeuw maakten we in Nederland kennis met koffie, thee en cacao. Alhoewel kooplieden van de VOC wel koffie tussen de Arabische landen onderling verhandelden kwamen grote ladingen koffie pas in de tweede helft van de 17e eeuw naar Nederland. Voor die tijd werden koffiebonen al wel meegenomen door zeelieden. Ze werden verkocht door apothekers vanwege de vermeende geneeskrachtige werking. In Nederland werd de exotische, en dan nog exclusieve, drank aan het einde van de zeventiende eeuw slechts door een handjevol mensen uit de gegoede burgerij gedronken. Een nieuwe, uit Frankrijk afkomstige mode , de “ turkomanie” zorgde al snel voor een toenemende populariteit van de drank. Men wilde zich kleden en gedragen naar oosters voorbeeld en daar hoorde het drinken van koffie ook bij. Zo kwamen er overal koffiehuizen op.

Mokha

Dit hoge model kop wordt in de oorspronkelijk porseleinen variant wel omschreven als mokka kop. Mokka stond in die tijd ook al bekend als een eerste kwaliteit – en dus zeer kostbare- koffieboon, vernoemd naar de Jemenitische stad Mokha. Tot de dag van vandaag staan de mokkakoffiebonen bekend om hun sterke, cacao-achtige smaak.
Mokha werd gesticht in de 14e eeuw. Van de 15e tot de 17e eeuw was het de belangrijkste handelsplaats voor koffie ter wereld. De Nederlandse handel op Mokha begon echter pas in de 17e eeuw. De Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) had er een factorij (handelspost). In 1661 werd de eerste koffieveiling in Amsterdam gehouden, met 21.481 pond "Mochase cauwe". Koffie werd daarna in Nederland "Mokka-vocht" genoemd.
Mokha had een monopolie op de koffiehandel tot de VOC eind 17e eeuw enkele koffieplantjes Jemen uit smokkelde en hiermee begon te kweken op Java. Met de opkomst van de koffieplantages in Azië en Zuid-Amerika verloor de stad deze positie.

Barend van Mekelenburg

Barend van Mekelenburg werd geboren rond 1751 in Leers als eerste zoon van de goudsmid Staats van Mekelenburg en Mayke Vink. In 1779 wordt hij als poorter en zilversmid ingeschreven in de stad Amsterdam, alwaar hij woonachtig is op de Looiersgracht. Hij overlijdt in 1823. Van zijn hand zijn o.a. bladen, tabakspotten en koffiekannen bekend. Hij was een productief servieswerker. Zijn broer, Pieter Staats, legt 10 jaar later, in 1789, eveneens zijn meesterproef af. Hij was een klein servieswerker.

Diameter van de schotels 12 cm; hoogte van de kop 5,8 cm;
gewicht 170 en 171 gram.

Literatuur

Catalogus Goud en zilver met Amsterdamse keuren. Amsterdams Historisch Museum. Pagina 192 nr. 96.