Maastrichtse Ecuelle

Deze terrine of ecuelle met deksel is gemaakt door Henderick Dresens in Maastricht in 1732-34. Het ontwerp is in de Lodewijk XIV-stijl; twee vlakke gegoten handvaten zijn de enige versiering op de ronde, verder geheel gladde kom. Elke handgreep is voorzien van een portretmedaillon, omgeven door gegraveerd bandwerk op een matte achtergrond. De knop op het gewelfde deksel is eveneens versierd met een portretmedaillon. Zeventiende- en achttiende-eeuws Maastrichts zilver is veel zeldzamer dan zilver uit steden als Amsterdam en Den Haag. Dit is een van de twee bekende in Maastricht gemaakte terrines met deksel. 

Ecuelle
Dergelijke terrines, écuelles d'accouchée of ecuelles genoemd, werden in gegoede huishoudens gebruikt om soep of pap in op te dienen. Zij ontleenden hun naam aan de gewoonte om een pas bevallen moeder na de bevalling een lichte, versterkende maaltijd te serveren; deze werd geserveerd in een zilveren terrine zoals deze. 

Portret medaillons
Portretmedaillons en bandwerk waren in de mode in de Lodewijk XIV-periode. In die tijd was artistieke creativiteit geen persoonlijke of individuele aangelegenheid; verschillende ontwerpers en ambachtslieden droegen bij tot een groter geheel. Een soort kunstdirecteur werd aangesteld om toezicht te houden op de decoratie en inrichting van grote bouwprojecten, zoals het paleis van Versailles van Lodewijk XIV. Charles le Brun was verantwoordelijk voor het interieur. Hij bepaalde het algemene schema en alle ideeën met betrekking tot het ontwerp hadden zijn goedkeuring nodig. De belangrijkste bijdragen kwamen van Jean Berain.  Op 28 december 1674 werd hij benoemd tot dessinateur de la Chambre et du cabinet du Roi (ontwerper van de kamer en het bureau van de koning). Hij ontwikkelde een elegante, vlakke stijl van ornament, gebaseerd op grotesken uit de Renaissance en met portretmedaillons en C-vormig bandwerk, verbonden door rechte lijnen. Zijn stijl werd verspreid door zijn gravures en had een grote invloed buiten het hof en Parijs, met name in de Lage Landen, Duitsland en Londen.  Na de dood van Charles Le Brun kreeg Berain de opdracht om de gehele buitenversiering van de schepen van de koning samen te stellen en te begeleiden.


Maastricht

Gedurende vele eeuwen werd Maastricht door twee heersers tegelijk bestuurd: de prins-bisschop van Luik en de hertog van Brabant. De rol van de twee landvoogden werd eerst overgenomen door de hertogen van Bourgondië en vervolgens door de koningen van Spanje. Na de inname van de stad door Frederik Hendrik in 1632 werd de gedeelde soevereiniteit overgenomen door zijn gevolmachtigde, de Staten-Generaal van de Republiek der Nederlanden. Hoewel Maastricht nooit in de Staten-Generaal zelf vertegenwoordigd was, is de Nederlandse invloed sindsdien duidelijk merkbaar geweest. Pas in 1794, toen het Franse leger de vestingmuren doorbrak en de stad binnentrok, verloor Luik zijn rol van medeheerser. 

Deze geschiedenis is van grote invloed geweest op het karakter van het werk van de Maastrichtse goud- en zilversmeden, dat duidelijke invloeden van buitenaf vertoont. Kerkelijke zilveren ontwerpen uit Antwerpen, die wijdverbreid waren in de Zuidelijke Nederlanden, beïnvloedden de vormen van het Maastrichtse zilver. Het seculiere zilver weerspiegelt invloeden uit Luik en Holland, met name Den Haag. Het Haagse bestuur, de aanwezigheid van Haagse bestuursambtenaren in de stad en garnizoenscommandanten en officieren, die voor het merendeel uit die stad afkomstig waren, verklaren waarom de vormgeving van sommige Maastrichtse voorwerpen geheel in overeenstemming was met de Hollandse smaak.

In de achttiende eeuw was Maastricht de zesde stad van de Republiek der Verenigde Nederlanden. De militairen, de raadsheren, de kooplieden en enkele ambachtslieden gedijden er goed. De uitbreiding en verbetering van de stad die in de zeventiende eeuw was begonnen, zette zich in de achttiende eeuw voort. Maastrichtenaren hadden een sterke affiniteit met Frankrijk, en dat was te zien aan de huizen en het zilver. Het meeste Maastrichtse wereldlijke zilver was tafelzilver en de opdrachten weerspiegelden de toegenomen belangstelling voor eet- en drinkgewoonten. Belangrijke opdrachten kwamen van vermogende particulieren, kerkelijke organisaties, de burgerwacht en de stad zelf. We kennen de namen van meer dan honderd zilversmeden die in de achttiende eeuw in Maastricht werkten.

Henderick Dresens
Een van hen was Henderick Dresens. Deze zoon van Joannes Dresens en Margaretha Hertoghs werd gedoopt te Maastricht op 7 juli 1693 en begraven in de stad op 15 november 1766. Op 15 juni 1724 trouwde hij met Joanna la Tour. Henderick Dresens bezat drie huizen: één in de Smedenstraat, bekend als 'Het visschip van Dort' en twee in de Maastrichter Brugstraat. Hij was tussen 1732 en 1740 driemaal deken van het gilde. Zijn zoon Johannes Henrickus werd ook zilversmid en ging bij hem in de leer. De papterrine is aan de onderzijde volledig gekeurd met het Maastrichtse stadskeur, de jaarletter H voor 1732-34 en het meesterteken HD aaneen voor Henderick Dresens.

Share

    This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.

    Previous item Zilver overview Next item

    Join our newsletter

    Sign up
    Meld je aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van onze collectie, beurzen en de laatste nieuwsberichten.